Raadsvoorstel: Bruikleen beste optie voor VOC-museumschip in Hoorn

HOORN - Het VOC-museumschip de Halve Maen voor 5 jaar in bruikleen naar Hoorn, met mogelijkheid van verlenging. Dat zien B en W als beste mogelijkheid om het aanbod te aanvaarden van de Amerikaan dr. Andrew Hendricks om Hoorn de thuishaven te maken van het VOC- museumschip de Halve Maen. Hier staan echter ook risico’s tegenover. Burgemeester en wethouders leggen het aanvaarden van dit aanbod dan ook als open vraag voor aan de gemeenteraad. Op 16 december beslist de gemeenteraad óf de gemeente het aanbod aanvaardt en onder welke voorwaarden.

De Amerikaanse eigenaar is bereid het schip voor 5 jaar in bruikleen te geven, met mogelijkheid van verlenging. Het plan is dat het (gemeentelijk) Westfries Museum het schip gaat exploiteren op de Zuidwestelijke punt van Oostereiland, in samenwerking met Stichting Varend Erfgoed.
Dit alles kan mogelijk worden, vanwege het bijzondere aanbod van het Amerikaanse New Netherlands Museum aan Hoorn en het Westfries Museum.

Westfriese schipper
Het jacht de Halve Maen werd rond 1606 gebouwd en in 1609 verkocht aan de VOC-kamer Amsterdam. De toenmalige schipper was Maarten Pietersz uit Schellinkhout. De VOC-kamer Amsterdam gaf de Engelse kapitein Henry Hudson de opdracht te zoeken naar een Noordoostelijke doorvaart naar Indië. In plaats daarvan verkende Hudson de Oostkust van Noord-Amerika, op zoek naar een Noordwestelijke doorvaart. Dat leidde tot de kolonie Nieuw Nederland en het latere New York.

Halve Maen na New York
Na de reis van Hudson werd het jacht door de VOC in Azië ingezet en duikt het op in de geschiedenis van tal van bekende Horinezen als Jan Pietersz Coen en Willem IJsbrandtsz Bontekoe. In 1618 wordt het schip in brand geschoten in een zeeslag met Engelse schepen ter hoogte van Jacatra, het latere Batavia.

Replica Halve Maen Nederlands regeringscadeau
In 1909 is de Halve Maen op de Rijkswerf in Amsterdam herbouwd en namens de Nederlandse regering aangeboden aan de stad New York vanwege het 300-jarig jubileum van de reis van Hudson. De replica is na enkele jaren helaas uitgebrand. Op initiatief van dr. Andrew Hendricks, lid van de Holland Society of New York, werd in de jaren tachtig met vereende krachten een nieuwe en verbeterde replica van de Halve Maen gebouwd.

Nieuwe feiten
Sinds 1989 tot heden vaart de Halve Maen jaarlijks de Hudson rivier op en af met schoolgroepen. Zo draagt het schip het verhaal uit van de voormalige kolonie Nieuw-Nederland en de ontmoeting tussen de Hollanders en de ‘native Americans’, de Indianen. Het schip wordt geëxploiteerd door het New Netherlands Museum/Half Moon.
Uit recent historisch onderzoek is duidelijk geworden dat het schip ook gebruikt is voor de handel met de landen langs de Oostzee, de ontdekking van nieuwe zeeroutes en handelsoperaties van de VOC in Azië. Het is daarmee een symbool van de maritieme geschiedenis van Hoorn en Nederland in het eerste kwart van de zeventiende eeuw.

Nieuwe missie
De eigenaar van de Halve Maen, dr. Andrew Hendricks, wil het schip dit complete verhaal laten vertellen in Nederland. Hij wil daarmee een bijdrage leveren aan het levend houden van het rijke maritieme verleden van Nederland in de Gouden Eeuw, het land waaruit zijn voorouders in 1659 vertrokken naar Nieuw-Amsterdam. Hij zoekt naar nieuwe manieren om dit verhaal te vertellen, bij voorkeur vanuit een vaste thuishaven.

Cultuur-toeristische promotie
Het college ziet in de komst van het schip een kans om het cultuur-toeristisch aanbod te versterken en meer toeristen naar Hoorn en de reeds bestaande musea te trekken. Daarnaast zal het schip ook een belangrijke educatieve functie vervullen om het verhaal van Hoorn in de Gouden eeuw op een aansprekende manier aan een breed publiek over te brengen. Ten slotte kan het schip een ambassadeursfunctie voor Westfriesland vervullen tijdens evenementen als Sail. Ook ziet het college mogelijkheden voor het schip als historisch decor voor filmopnames, commercials etc.

Bruikleen in plaats van schenking
Aanvankelijk wilde dr. Hendricks het schip om niet aan Hoorn schenken. Uit uitgebreid onderzoek naar de financiële uitwerking blijkt een bruikleenovereenkomst met mogelijkheid van verlenging het gunstigst voor beide partijen. De Amerikaanse eigenaar wil betrokken blijven bij de toekomst en missie van het schip. Zo stelt hij zich garant voor een deel van de eenmalige kosten om het schip in Nederland te kunnen exploiteren.

Sluitende exploitatie, maar risico’s
Het college heeft uitgebreid onderzoek gedaan en ziet grote kansen, maar ook risico’s. Er ligt een sluitend exploitatieplan, waarbij rekening is gehouden met Nederlandse en Amerikaanse sponsoren en waarbij ook de inwoners van Hoorn een aandeeltje Halve Maen kunnen kopen. Maar als verwachte bezoekersaantallen en sponsorbijdragen achterblijven, draait de gemeente op voor de tekorten. Daarom is in gezamenlijk overleg met het New Netherlands Museum de mogelijkheid ontstaan om het schip in bruikleen te krijgen, met een mogelijke verlenging Na 3 jaar volgt een evaluatie.

Eenmalige kosten
De gemeenteraad wordt in het raadsvoorstel gevraagd de ontbrekende 100.000 euro voor eenmalige kosten beschikbaar te stellen. Dan gaat het onder andere om het transport, aanpassingen om in Nederland gecertificeerd te mogen varen, brandveiligheid en het maken van een expositieruimte.

Op 27 november bespreekt de gemeenteraad het voorstel in een openbare themacommissie. Op 16 december volgt een definitief besluit.

---

Reacties

---