Expositie: Gaarkeukens voor Hongerig Hoorn

Foto: Het uitdeelpunt van slager Eeken, hoek Vischmarkt/Wijdesteeg. Links ziet men Ielke de Vries en rechts (met pan) Marietje Sas, de vrouw van Kees Kooij van de Zeedijk.

In de expositie-ruimte van het verenigingsgebouw van Oud Hoorn (Onder de Boompjes 22) is een kleine tentoonstelling ingericht over de Hoornse gaarkeukens in 1944-1945, het laatste oorlogsjaar. Aanleiding vormt een schenking van de heer Wim Drijver in de vorm van maar liefst 46 foto’s die de activiteiten van de ‘Centrale Keuken’ in beeld brengen.

Door de mislukte slag bij Arnhem en de spoorwegstaking kwam in het najaar van 1944 de aanvoer van voedsel naar Noord-Nederland volledig stil te liggen. Vooral de inwoners van de grote steden in het westen van ons land kwamen hierdoor in grote problemen. Bovendien diende zich een bijzonder strenge winter aan hetgeen de situatie extra bemoeilijkte. Want ook de aanvoer van brandstoffen, voor zover die nog beschikbaar waren, lag nu volkomen stil. Inwoners van grote steden trokken er op uit naar het platteland om te proberen daar aan voedsel te komen.

Uit deze situatie ontstond aan het einde van 1944 in veel plaatsen de Centrale Keuken, ook wel gaarkeuken genoemd. Op een centrale plaats werden de grondstoffen, voor zover die nog beschikbaar waren, verzameld om daar een voedzame maaltijd van te bereiden. Ook in Hoorn werd een Centrale Keuken opgericht, in de Kruisstraat. Wie aan de Centrale Keuken wilde deelnemen moest zelf aardappelen in natura of anders aardappelbonnen inleveren. Alles was op de bon, dus ook levensmiddelen zoals aardappelen. Wie niet aan deze eis kon voldoen kon rekenen op een gehalveerde portie. Koks van de Centrale Keuken hadden de beschikking over grote ketels waarin de producten werden gekookt. Dit gebeurde op gas wat ook weer voor de nodige problemen zorgde daar het vaak niet de gehele dag beschikbaar was. Ook een levensproduct als water was op een gegeven moment maar op bepaalde tijden voor handen. 

Voordat de soep, koolstamp of een ander product afgeleverd kon worden werd dit in grote gamellen geladen. Deze werden dan per paard en wagen afgeleverd bij de uitdeelpunten. Veelal waren dat slagerijen daar de slagers toch geen vlees konden leveren. De gemeente Hoorn was opgedeeld in tien uitreikingsposten zoals men dat noemde. Nadat de gamellen met voedsel bij deze adressen waren afgeleverd konden de gezinnen die deelnemer waren van de Centrale Keuken hier hun pannetje laten volscheppen. Voordat de normale levering van voedsel weer op gang was gekomen zou deze situatie duren tot ver in het jaar 1945. 

De expositie is gratis te bezoeken in het verenigingsgebouw van Oud Hoorn:

Onder de Boompjes 22  -  1621 GG  Hoorn  -  tel. 0229 273570  -  www.oudhoorn.nl (http://www.oudhoorn.nl)

Openingstijden: dinsdag en donderdag 10-16 uur en zaterdag 10-14 uur.