Geachte heer van der Meer en heer Vinkenborg,
Met uw brief d.d. 23 februari 2016 heeft u vragen gesteld over het besluit de schoonmaakdiensten te gunnen aan WerkSaam. Deze vragen worden door ons met deze brief beantwoord. Het betreft hier vragen op het gebied van de bedrijfsvoering. Bedrijfsvoering is een verantwoordelijkheid van het college. Wij willen uiteraard verantwoording afleggen over de besluiten die we daarin nemen, maar doen dat binnen de kaders die de raad heeft gesteld. De betreffende kaders komen hierna aan de orde.
1. Klopt onze informatie dat de gemeente dit contract heeft beëindigd en dit aan WerkSaam heeft gegund?
Antwoord: Ja, dat klopt. De lopende overeenkomst, tot stand gekomen na een Europese aanbesteding, was voor twee jaar afgesloten en deze loopt per 12 mei 2016 af. De overeenkomst is opgezegd met inachtneming van de opzegtermijn van drie maanden. De schoonmaakovereenkomst wordt met ingang van 12 mei 2016 voor een periode van vier jaar gegund aan WerkSaam. Deze gunning is tot stand gekomen via de procedure van Quasi Inbesteden. Voor een uitgebreide uitleg over Quasi Inbesteden verwijzen wij naar bijgevoegde brief over dit onderwerp (zaaknummer: 1258739) Wij voeren hierbij het door u gestelde kader uit met betrekking tot het vergroten van de toegevoegde waarde van WerkSaam. Het uitbesteden van werkzaamheden aan WerkSaam is iets wat we al langere tijd doen. Hierbij kunt u denken aan de volgende opdrachten:
- Centrale Repro voorziening van de organisatie
- Postbezorging
- Medewerkers catering
- Schoonmaak van 4 panden (3 brandweerkazernes en Riolering en wegen.)
- Diverse opdrachten straat reiniging en groenvoorziening:
WerkSaam heeft, om goed te kunnen functioneren, met de deelnemende gemeenten afgesproken opdrachten uit te voeren voor die gemeenten. Daarnaast vraagt de wetgever aan sociale werkvoorzieningen zich op de markt te begeven. De samenwerking met WerkSaam is vormgegeven doormiddel van een Bonus-Malus regeling. Het norm bedrag voor de gemeente Hoorn ligt op € 1.157.310. Voor 2015 is dit normbedrag niet gehaald en is er een malus van € 142.303.
Om bovengenoemde redenen is het extra belangrijk om aanvullende werkzaamheden uit te besteden aan WerkSaam. De gemeenteraad heeft dit kader ten aanzien van deze gemeenschappelijke regeling vastgesteld. (In de Gemeenschappelijke Regeling WerkSaam, raadsbesluit van 21-10-2014 (zaaknr. 1086922).
2. Was het college zich bewust dat deze beslissing direct tot het ontslag van de 23 betrokken medewerkers zou leiden?
Antwoord: Nee, het college is niet op de hoogte van de bedrijfsvoering en interne situatie van Asito. En is hiervoor ook niet verantwoordelijk. In het gesprek op 11 februari 2016 waarbij het contract is opgezegd, is door Asito wel melding gemaakt van mogelijke ontslagen. Per mail d.d. 16 februari 2016 is door Asito gemeld dat ”de nodige beroering is ontstaan binnen hun organisatie”. Op 25 februari jl. heeft opnieuw een gesprek plaatsgevonden met Asito. Asito gaf aan dat de medewerkers te horen hebben gekregen dat er acute werkonzekerheid voor hen is.
De verantwoordelijkheid voor het vinden van vervangende werkgelegenheid ligt primair bij Asito. Het is aan Asito om te bepalen of en hoe zij hun medewerker gaan herplaatsen. Het is dan ook niet zeker of deze 23 betrokkenen daadwerkelijk hun baan verliezen.
3. Welke overwegingen liggen hier aan ten grondslag?
Antwoord: Wij gaan ervan uit dat u het heeft over de overwegingen, die geleid hebben tot het opzeggen van de schoonmaakovereenkomst met Asito en het gunnen van deze overeenkomst aan WerkSaam. Het college handelt hierbij binnen het kader dat u als raad heeft gesteld. Daarom zijn in het verleden herhaaldelijk werkzaamheden verplaatst van de markt naar WerkSaam. Dit is daarop geen uitzondering. Deze overwegingen voor quasi inbesteden aan WerkSaam zijn als volgt:
• De gemeente vindt het belangrijk dat mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in de gemeente aan het werk kunnen;
• WerkSaam vervult een belangrijke maatschappelijke rol bij de uitvoering van de Participatiewet (voorheen WSW) en bij de arbeid re-integratie van hen, die niet op een reguliere manier aan het normale arbeidsproces kunnen deelnemen of die moeilijk toegang hebben tot het normale arbeidsproces en biedt zowel werk- als leerplekken. Door het quasi inbesteden van deze opdracht helpt de gemeente bij het vervullen van deze rol;
• De gemeente heeft zich verbonden om, als het kan, werkzaamheden te laten uitvoeren door WerkSaam en is daarmee een taakstelling overeengekomen waaraan een bonus-malusregeling is verbonden. Met het quasi inbesteden van deze opdracht levert de gemeente een grote bijdrage aan het vervullen van die taakstelling. (In de Gemeenschappelijke Regeling WerkSaam, raadsbesluit van 21-10-2014 (zaaknr. 1086922) is bovendien afgesproken dat de gemeenten bijdragen aan de commerciële activiteiten van WerkSaam. In deze regeling zijn afspraken vastgelegd over onder andere opdrachtvolume en de bonus/malus regeling).
4. Waarom is de eis het personeel over te nemen, niet gesteld aan WerkSaam, zoals in het verleden wel gebruikelijk was.
Antwoord: Deze eis is in het verleden nooit door ons gesteld in schoonmaakaanbestedingen. Het overnemen van personeel bij aanbestedingen waarbij de opdracht van het ene naar het andere schoonmaakbedrijf gaat is geregeld in de CAO voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf. Hierin staat opgenomen dat medewerkers die aan bepaalde vereisten voldoen moeten worden overgenomen door het nieuwe schoonmaakbedrijf:
”Collectieve arbeidsovereenkomst in het schoonmaak- en glazenwassersbedrijf van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2016. Artikel 38 - werkgelegenheid bij contract wisseling De werkgever die door contract wisseling een object verwerft zal aan de werknemers die op het moment van de wisseling op het object werkzaam zijn een arbeidsovereenkomst aanbieden als:
- De werknemer tenminstel 5 jaar op het object werkzaam is en
- De werknemer die op of na 1 januari 2012 nieuw* in dienst is getreden - anders dan door contract wisseling- beschikt over een door de branche erkend diploma”
WerkSaam is niet gebonden aan het CAO voor het schoonmaak- en glazenwassersbedrijf. Dat wil niet zeggen dat zij niet bereid zijn in gesprek te gaan met Asito over het overnemen van een aantal mensen. Deze gesprekken zijn al gaande.
De door u gestelde vragen 5, 8 en 9 gaan over het inkoopbeleid.
5. Kunt u uitleggen hoe dit besluit te rijmen is met het beleid dat SROI niet mag leiden tot verdringing?
8. Kunt u uitleggen hoe dit besluit te rijmen is met het streven via het inkoopbeleid meer mensen aan het werk te helpen?
9. Kunt u uitleggen hoe dit besluit, waardoor 23 medewerkers, die vaak al vele jaren bij de gemeente schoonmaken, te rijmen is met de ethische en ideële uitgangspunten van het inkoopbeleid?
Antwoord: Het inkoopbeleid en het onderdeel SROI in dit beleid zijn niet van toepassing omdat het hier geen aanbesteding betreft. Het gaat hierom het quasi inbesteden van de opdracht.
Het doel van de opdracht ”Werkgelegenheid bieden aan mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt” is echter wel in lijn met het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Hoorn. Door het gunnen van de schoonmaakopdracht aan WerkSaam worden meer mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk geholpen.
De beoogde doelgroepen van WerkSaam die zij op dit project willen inzetten (WSW en bijstandsgerechtigden) zijn niet in staat zelfstandig aan een betaalde baan te komen. WerkSaam gebruikt deze opdracht als trainingsomgeving. Om zodoende deze mensen voor te bereiden op en/of geschikt te maken voor de arbeidsmarkt.
We begrijpen de zorg over verdringing. Of dit plaatsvindt, is echter de vraag. Dit hangt namelijk af van de wijze waarop Asito uitvoering geeft aan haar rol als goed werkgever door actief op zoek te gaan naar herplaatsingsmogelijkheden voor de medewerkers die niet door WerkSaam worden overgenomen.
6. Is het college het met ons eens dat deze verdringing van reguliere banen niet alleen in strijd is met het vastgestelde beleid, maar ook volstrekt ongewenst is? Zo ja, wat gaat het college hier aan doen? Zo nee, waarom vindt u dit dan wel gewenst?
Antwoord: Of verdringing plaats vindt is de vraag. Er is in deze in ieder geval geen strijdigheid met het gevoerde beleid. Als er al sprake is van verdringing dan is dit niet anders dan bij eerdere, aan sociale werkvoorziening, gegunde werkzaamheden plaatsvond.
7. Leidt de gunning aan WerkSaam tot de mogelijkheid van juridische claims aangezien er verdringing van reguliere arbeidsplaatsen optreedt, wat volgens vastgesteld beleid bij SROI niet is toegestaan?
Antwoord: Het SROI onderdeel uit het inkoop- en aanbestedingsbeleid is niet op deze overeenkomst van toepasing. De overeenkomst is conform de hierop van toepassing zijnde bepalingen uit de overeenkomst opgezegd. Wij verwachten dan ook niet dat een eventueel ingediende claim kans van slagen heeft.
10. Hoe ziet u dit besluit in relatie tot de voorbeeldfunctie die de overheid heeft op het gebied van ethisch en maatschappelijk verantwoord ondernemen?
Antwoord: Het is de gemeente raad die op basis van ethisch en verantwoord ondernemen het kader heeft gesteld om opdrachten bij WerkSaam onder te brengen. Het college geeft hier uitvoering aan door het gunnen van de schoonmaakwerkzaamheden aan WerkSaam.
11 . Wat zijn de effecten op de ’werkvloer’ van de gemeente op het gebied van werksfeer en loyaliteit, nu onze medewerkers zien met welk gemak collega’s, die vaak al vele jaren bij de gemeente schoonmaken, op straat komen te staan?
Antwoord: Er is geen sprake van, door u veronderstelde, nadelige effecten op de werksfeer en loyaliteit.
12. Hebt u de kosten voor de gemeente als gevolg van de door dit besluit veroorzaakte werkloosheid meegewogen in uw besluit? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier?
Antwoord: Nee, dat hebben wij niet meegewogen. Zie ook ons antwoord op vraag 2.
13. Door u wordt verwezen naar de beschikbaar gestelde middelen van €600.000. Uw vraag is: indien het (juridisch) niet meer mogelijk is met WerkSaam overeen te komen deze banen te behouden, bent u dan bereid dit bovengenoemde budget in te zetten om deze groep een baangarantie met behoud van opgebouwde arbeidsvoorwaarden te bieden?
Antwoord: Nee, dat zijn we niet. Of de medewerkers van Asito gebruik kunnen maken van deze middelen hangt af van hun positie na beëindiging van de schoonmaakovereenkomst. Het inzetten van de middelen voor medewerkers van Asito op dit moment valt buiten het gestelde raadskader.
De beschikbaar gestelde middelen waar naar verwezen wordt zijn in het raadsbesluit met zaaknr. 1150454 toegekend om in 2015 extra te investeren in het toe leiden van circa 350 mensen naar werk c.q. behouden van werk. Dit door extra inzet op:
• ondersteuning van ZZP’ers
• ondersteuning van jongeren
• begeleiding naar werk van niet uitkeringsgerechtigde werkzoekenden
• omscholing
• ondersteuning van bijstandsgerechtigde 45 plussers
• activering van bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt
• conform de vertrouwelijke tabel in bijlage II van het voorstel.
14. Bent u bereid om alsnog met WerkSaam af te spreken het personeel tegen de huidige arbeidsvoorwaarden over te nemen, zoals tot nu toe gebruikelijk was? Deze medewerkers zullen immers door uw besluit binnenkort toch cliënt worden van WerkSaam.
Antwoord: Nee, daartoe zijn wij niet bereid.
Of de medewerkers cliënt worden van WerkSaam is maar zeer de vraag. Dit hangt af van de manier waarop Asito invulling geeft aan haar rol van goed werkgever. Bovendien zullen deze medewerkers eerst hun kansen op de arbeidsmarktmoeten verkennen. Desalniettemin hebben wij van WerkSaam begrepen dat zij bereid zijn gesprekken te voeren Asito om een deel van de medewerkers over te nemen voor specifieke onderdelen van deze opdracht.
Met vriendelijke groet, burgemeester en wethouders.